Dezavantajın asıl görevi, size ayak bağı olmak değil, karakterinizin kişiliğini kurallar dahiline almak ve bunu GM'lerin kullanımına açmaktır. Açıklama biraz uzun olacak, oyun tasarımına değinmem gerek biraz, so fasten your seatbelts gentlemen.
Şöyle ki, RPGTürk ilk açıldığında, bir çok kişi için albenisi, düzeni ve kalın duvarlara sahip kuralları olmuştur. Bir çok Role Play forumu, kişilerin istediği gibi davranmasına veya karakterlerini istediği kadar güçlü yaratmasına olanak kılar. Bu, karakterden alınacak zevkin uzun dönemde azalmasına, sonralardan insanların karakter değiştirmesine sebep oluyor. Bizzat gördüm, tecrübe de ettim. Kişiler karakterleriyle yapacak şey bulamıyorlar. Bir süre sonra da bu, keyfi öldürüyor. Karakterin zamanı durdurabiliyor, millete tek atıyor falan. Bir olayı kalmıyor yani.
Şimdi, ortama kural koyunca da, avantaj olarak, kişilere bir amaç vermek kolaylaşıyor. "Güçlen", "Şunu başar", "Buraya git" tarzında şeyler kişilere daha anlamlı hale geliyor, oyunu daha rahat yönetilebilir kılıyor ve uzun dönemdeki zevki arttırıyor. Karakterler her daim gelişebiliyor, değişebiliyor, bu yolda evrimleşiyorlar.
Ancak kural koymak da bir noktaya kadar işliyor. Bir süre sonra, kağıt üzerinde, yaratılan karakterler birbirlerine benzmeye başlıyor. Aynı statlara sahip, aynı tekniği öğrenen kişiler birbirlerinin karbon kopyası oluyorlar sonuçta. Tek farkları da kişilikleri. Hatta bir noktada, verdikleri stat gereği, onlar bile aynı olmak zorunda kalabiliyor (Zekâ vs.)
Bundan kurtulmanın bir çok yolu var. Birincisi, karakter yaratımındaki değişken sayısını arttırmak veya tamamen kaldırmak. Eğer stat ve benzeri şeyleri kaldırısak başladığımız noktaya dönüyoruz. Stat sayısını arttırırsak, bu bizim bir işimize yaramıyor, sadece gereksiz matematik problemlerini arttırıyor.
Peki olası bir sonraki nokta olabilir? Kişilerin karakterlerini, soğuk kural duvarlarına baktıklarında oraya kazındığını görmeleri için ne yapılabilir?
Kişilere özel durum yaratılır. Bu da, dezavantaj konseptini ortaya çıkartıyor.
Siz, aldığınız herhangi bir dezavantaj ile, karakterinizin kişiliğini kurallara oturtuyor, nerede nasıl davranması gerekeceğini belirliyor, bunun karşılığında da GP alıyorsunuz. Şimdi, olay size ayak bağı olması değil, karakterinizin, bu kurallar silsilesi içinde kaybolmadığını göstermektir. Karakterinizi GM'ler bilir, öğrenir, ona göre hikâyeler çıkarır, NPC'ler ile olan diyaloglarınız 2 boyutlu olmaktan çıkar. Zira, uyulması gereken artık başka kurallar vardır; karakterin kişiliği.
Ancak burada sistemi kullanmasını bilmek gerekiyor.
"Karakteri kırma" konseptini bir çoğumuz biliriz. Karakterin yapmayacağı bişeyi bir hamleliğine ona yaptırtmak veya söylemyeceği bir şeyi söylemek olarak düşünebiliriz. Bazenleri, konunun ilerlemesi için karakteri kırmak gerekir, ancak efektif olarak bu sistem karakter kırılmalarını bir ölçüde yok ediyor, bunun olmasına fırsat vermiyor.
Ancak zaten olayın özü de burada. Eğer siz o dezavantajı o kadar çok istiyorsanız zaten biz onu size vermesek bile siz kuralların el verdiği ölçüde karakterinizi kırmayacak ve olayın zaten o veya benzeri bir noktaya gelmesini sağlayacaksınız. Eşcinsel bir karakter, ve bununla barışık olmayan bir karakter, gördüğü yakışıklı bir karakteri ister istemez kesmediği zaman, onu kişiliğe yazmanın da bir anlamı kalmıyor bence.
Görev bok yoluna gidiyor, veya çoktan gitmiş olabilir. Ancak merak etme, onlar sıkılmıyordur. Biz bu tarz durumları göz önüne alıyoruz. Onlar hakettikleri puanı alır, sen de hakettiğin puanı alırsın, ha görev başarısız olursa düşük alırsın sen diğerlerine göre o ayrı mesele.
Peki bu durumu kontrol altında tutmanın bir yolu varmı? Evet var. Karakterini sen, zorla dezavantajının üstüne götürmezsen, o olay başına gelmez. Shiki'yi örnek alalım. Ganta'yı beğendi mi? Uzaklaştır ortamdan. O kadar sadist değilim, merak etme üzerine atlamaz Shiki. Bu tarz şeylerle durumu kotarmayı deneyebilirsin, ancak zaten dezavantajı aldıysan durumun bu noktaya gelmesine izin vermiş ve bunu kabul ediyor, istediğin şeyin bu olduğunu kabul ediyorsun zaten.
Dipnot: Dezavantaj konsepti aşırı primitif bir olaydır ve bunun asıl gelişmişi, Merits / Flaws sistemi adı altında World of Darkness'de bulunmaktadır. Benzeri siteye konulacaktı, ancak bir kaç farklı nedenden ötürü konulamadı. Bu da farklı bir yazının konusu olsun, başka zamana anlatırım.